HALUK OPSAR
İş Güvenliği Uzmanı
Periyodik Kontrol Uzmanı
(29 Mart 2023)
İŞ EKİPMANLARININ GÜVENLİ KULLANIMI VE PERİYODİK KONTROLLERİN ÖNEMİ
Öncelikle şunu belirtmek isterim ki iş güvenliğini bir bütün olarak değerlendirmek gerektiğine inanıyorum. Yani hiçbir durum ve hareket birbirinden bağımsız değildir, bir yerde yapılan yanlış uygulama yada önlem alınması gereken durumlar göz ardı edilmesi sonucunda, anında olmazsa bile bir süre sonra iş kazası veya ekipman arızasına yol açmaktadır.
Örneğin, her işyerinde bulunan elektrik panolarını ele alalım, bu panolarda iş güvenliği açısından yapılması gereken asgari gereklilikler vardır, uyarı ikaz işaretleri, yalıtkan paspas, yakınında elektrik yangınlarında etkili bir yangın söndürme cihazı, pano içerisinde artık akım rölesi, makine tezgâhlarının gövde topraklamaları vb. tedbirlerin alınması gerekliliktir. Eğer bunlar işverenin kararına bırakılır ise işveren doğal olarak bir maliyet olacağı için bunları yapmak istememektedir ya da ertelemektedir.
Şimdi en başta belirttiğim gibi iş güvenliği bir bütündür yaklaşımı ile yukarıdaki durumu ele alalım, yani tedbirleri almamamız ya da yanlış bir tedbir almamız sonucunda neler olabilir bir bakalım:
İş yerinde bulunan bir makine tezgâhının da bir kaçak meydana gelmesi ve elektrik arızası sonucunda işyerindeki elektrik panosunda da kaçak akım rölesi olmadığı için panoda kısa devre oluşacak ve pano kıvılcımlar sonucunda yanmaya başlayacaktır, burada panonun yanmasını önleyecek tedbirler alınmadığı için pano alev aldı ve yanmaya başladı. Eğer panonun yakınında bu yangına müdahale edecek doğru bir yangın söndürme cihazı yok ise yangın kısa zamanda büyüyecek ve işyerini tamamen saracaktır. Buraya kadar olan kısım gerekli tedbirin alınmamasından kaynaklanan iş kazası olarak açıklanabilir. Peki başka ne olabilir, tedbir almak istenmiş fakat yanlış yöntem veya cihaz seçilmesi durumuna örnek olarak da panonun yanında bulunan yangın söndürme cihazının, bilinmemesi ya da dikkatsizlik sonucunda sulu veya köpüklü olması durumunda ise bunu kullanan kişi aynı zamanda kendi can güvenliğini de tehlikeye atmış olacaktır. Bu gerekli kontrollerin yapılmaması durumunda ya da kontroller sonucunda eksikliklerin giderilmemesinden kaynaklanan iş kazalarından bir tanesidir, bunu kaldırma ve iletme ekipmanlarında, basınçlı kaplarda, makine tezgâhlarında da yaşanılabilecek iş kazaları olarak çoğaltabiliriz.
Böyle bir durum ile karşılaşmamak için yapılması gereken iş güvenliğini bir bütün olarak değerlendirmek, önleyici ve koruyucu tedbirleri birlikte almak gerekmektedir. Bu yaşanan iş kazaları örneklerini çoğaltmak mümkündür burada sadece elektrik kaynaklı olan bir iş kazası olayına değinildi ancak unutulmamalıdır ki bütün yaşanan iş kazalarında mantık hemen hemen aynı işlemektedir. İşverenler önleyici ve koruyucu tedbir almanın maliyetinden kaçmakta, işçiler yıllardır yaptıkları iş için bana bir şey olmaz diyerek gerekli önlemleri almamak ve kişisel koruyucu donanım kullanmamak için bahaneler aramakta, devlet yasayı çıkardıktan sonra yeteri kadar denetimlere yer vermemekte, İSG profesyonelleri işçilerin ve işverenlerin üzerinde etkilerinin olmadığından yakınmaktadırlar.
İşte bütün bu yaşamak istemediğimiz iş kazaları için önleyici tedbirlerden bir tanesi de işyerinin durumuna ve yapılan işlerin niteliğine göre işyerlerinde yapılması gereken periyodik kontrollerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz, elektrik iç tesisat, topraklama, paratoner, kaldırma ve iletme ekipmanları, basınçlı kaplar, tezgâhlar iş makinaları, yangın sistemleri, havalandırma sistemleri vb. tüm iş ekipmanlarının periyodik kontrolleridir.
Sonuç olarak şunu belirmek isterim ki istatistiksel veriler doğrultusunda iş kazalarını değerlendirecek olursak bu yaşanmış olan veya yaşanması muhtemel olan kazaların % 98 i önlenebilir iş kazalarıdır. Bu tür kazaları yaşamamak için işveren, işçi ve isg profesyonellerinin koordineli bir şekilde çalışarak, tehlikeli durumları ve tehlikeli davranışları önemseyip tedbir alınacağını ümit ediyor ve bu sistem içerisindeki tüm paydaşlara kolaylıklar diliyorum.
